28/04/2020
Vojska Srbije dobila je prvu grupu od 175 kapetana prve klase i poručnika bojnog broda. Ti činovi tradicionalno su korišćeni na ovim prostorima tokom 20. veka i nedavno su ponovo uvedeni posle dvanaestogodišnje pauze.
Paketom naredbi obavljenim na portalu Ministarstva odbrane Srbije 175 kapetana i poručnika fregate postali su kapetani prve klase i poručnici bojnog broda. To je četvrti oficirski čin koji je ponovo uveden izmenama zakona usvojenim 27. decembra prošle godine.
Potreba za povratkom čina sa četiri rozete koji je ukinut 2006. godine obrazložena je u Predlogu zakona procenom da je potrebno smanjiti broj oficira u činu majora, prvom višem oficirskom činu "zbog kvalitetnog vođenja kadra kroz službu u VS".
U ministarstvu odbrane i vojsci definisana su formacijska mesta za nove činove aktima od 14. februara za objekte posebne namene koji su u sastavu Garde i 28. februara za sve ostale delove sistema odbrane.
Sledeći korak bile su naredbe koje su "prikačile" dodatnu zvezdicu oficirima koji su na formacijskim mestima predviđenim za nove činove već duže vreme. Naredbe potpisivane tokom marta za većinu oficira su retroaktivne jer se računa da su dobili viši čin od 4. januara od kako su izmene Zakona o VS na snazi.
Mali broj oficira je dobio čin sa nekim kasnijim datumom u skladu sa odredbom zakona po kojoj se sa tri na četiri oficirske zvezdice može preći posle tri godine provedene u prethodnom činu.
Procena je da će dodatni čin da se povoljno odrazi na kadrovsku piramidu odnosno model po kojem se postepeno kroz karijeru smanjejuje broj oficira u višim činovima. Bazu piramide čine oficiri sa početnim činom potporučnika i zatim se postepeno piramida sužava prema vrhu na kojem su generalski činovi.
U obrazloženju promene zakona naglašeno je da će se sa dodatnim činom izbeći da pojedine starešine provedu veoma dugi vremenski period u jednom činu. Navodi se da se oficiri u činu kapetana, majora i potpukovnika zadržavaju znatno više godina od roka predviđenog propisima (tri ili četiri godine zavisno od čina).
Sada je veliki broj "starih" kapetana dobio viši čin. Primetno je da je na listi imena oficira koji su u kasnim tridesetim ili ranim četrdesetim godinama ostali kapetani. Na primer, jedan pilot MiG-29 sada već ima 41 godinu i jedan je od novih kapetana prve klase avijacije.
U normalnim okolnostima, oficir može da za sedam do devet godina od promocije u čin potporučnika postane kapetan prve klase odnosno poručnika bojnog broda. Oficiri koji prođu kroz četvorogodišnje školovanje na Vojnoj akademiji prema Zakonu o VS moraju da provedu po tri godine kao potporučnici, poručnici i kapetani i zatim mogu da dođu do četvrte rozete na ramenima.
Oficiri na petogodišnjem programu školovanja koji je predviđen za pilote samo dve godine su potporučnici da ne bi zaostali u uzdizanju za kolegama sa drugih smerova. Jednu godinu čin potporučnika nose lekari jer se školuju šest godina na Vojnomedicinskoj akademiji.
U tradiciji na našim prostorima postojala su četiri niža oficirska čina - potporučnik i poručnik i zatim kapetani druge i prve klase kako su nazivani u Srbiji i Kraljevini SHS i Jugoslaviji. U Drugom svetskom ratu partizani su 1943. godine uveli čin kapetana, a 1952. i kapetana prve klase (i mornarički ekvivalentni čin poručnika bojnog broda).
Deo promena u VS tokom njenog preformiranja i reformne 2006/7. godine bio je prelazak na model sa tri niža oficirska čina. Četvrti čin ukinut je po Zakonu o VS koji je usvojen 11. decembra 2007. i primenjivao se od 1. januara 2008.
Od 2006. postojala su samo tri čina i sada je vraćen četvrti, pa tako od marta VS ima 167 kapetana prve klase i osam poručnika bojnog broda.