25/02/2024
Organizacija Conflict Armament Research (CAR) u svom najnovijem izveštaju otkriva na koji način oružje iz Srbije, legalnim tokovima, završava u Siriji. U izveštaju u koji je Balkanska bezbednosna mreža imala uvid, navodi se da je Vlada Republike Srbije pozitivno odgovorila na zahteve za informacije o oružju koje je CAR otkrio u Siriji.
Tako je ova organizacija utvrdila da se oružje potpuno legalno izvozi u Saudijsku Arabiju koja potom to isto oružje šalje kao pomoći opozicionim oružanim grupama u Siriji.
CAR se u izveštaju vezuju za dva puškomitraljeza M84 koje proizvodi Zastava oružje iz Kragujevca i koje je zaplenjeno kod terorista samoubica iz redova Islamske države Iraka i Sirije u poslednjih nekoliko godina. Puškomitraljez M84 je jugoslovenska kopija sovjetskog PK kalibra 7,62x54 milimetara.
Organizacija CAR bavi se istraživanjem porekla oružja u konfliktnim područjima širom sveta tako što fotografiše oružje, istraži sve tehničke elemente i onda na osnovu serijskih brojeva šalje zahteve za informacijama vladama zemalja iz kojih oružje potiče.
Dva takva zahteva stigla su Beograd 2023. godine i ticala su se porekla dva puškomitreljeza sa serijskim brojevima “47933” i “49549”. Oba puškomitraljeza legalno su izvezena u Bugarsku i dozvola je glasila na kompaniju BIEM doo u Sofiji, naselje Bojana, Belovodski put 15-17.
Za oružje sa serijskim brojem “47933”, na osnovu odgovora srpskih vlasti zna se da je isporučeno bugarskom kupcu 10. februara 2016. godine i da je sva dokumentacija bila uredna i u skladu sa međunarodnim standardima.
Međutim, kako još nije stigao odgovor iz nadležnih službe Vlade Bugarske nije moguće utvrditi kako se našlo u posedu terorista iz Islamske države.
Sa druge strane, za oružje sa serijskim brojem “49549” zna se, na osnovu dokumentacije Vlade Srbije, da je izvezeno u Bugarsku, prodato firmi BIEM doo, a onda je kao deo većeg ugovor, puškomitraljez prodat Ministarstvu odbrane Kraljevine Saudijske Arabije.
Vlasti u Rijadu označene su kao krajnji korisnik ( end user) i tu potvrdu dostavili su međuministarskoj komisiji u Sofiji, koja je taj dokument uvrstila u donošenje pozitivne odluke na zahtev BIEM doo da kupi puškomitraljez M84 od Srbije odnosto Zastava oružje iz Kragujevca.
CAR ističe da je srpska vlada u zahtevu dostavila kompletnu dokumentaciju koja uključuje kopiju izvozne dozvole, međunarodni izvozni sertfikat i potvrdu o krajnjem korisniku ( end user certificate).
Dok je bugarska vlada pozitivno odgovorila na jedan od dva zahteva, kraljnji korisnik, odnosno Vlada Kraljevine Saudijske Arabije nije odgovorila na zahtev o utvrđivanju porekla puškomitraljeza M84.
CAR ocenjuje da je ovo oružje završilo u rukama neke od opozionih oružanih grupa u Siriji. Dok se za puškomitraljez sa serijskim brojem 47933 zna da je korišćeno od strane terorista Islamske države koji su ga prethodno zarobili u borbama se nekom od sirijskih opozicionih grupa, za oružje sa brojem 49549 ne postoji takva potvrda.
Organizacija CAR u svom izveštaju zaključuje, na osnovu istraživanja puteva koje su prošli određeni primerci naoružanja, da je bugarska firma BIEM jedan od najvećih snabdevača oružjem opozcionih grupa u Siriji, posredstvom legalnog izvoza u Saudijsku Arabiju.